Vakantie in Vilnioes en Minsk

Van 18 t/m 20 december vond in Minsk het Europees Kampioenschap rapid- en snelschaken plaats. Een leuke aanleiding om eens af te reizen naar een vreemd land.

Via Wizzair reisde ik met drie reisgenoten op de 16e december naar Vilnioes. Daar overnachtten we in een jeugdherberg, om de volgende dag visa op te halen bij de ambassade van Wit-Rusland. Tenminste, dat hadden we gedacht. Een nogal bozige vrouw joeg ons weg van het ambassade terrein (overigens een schitterend gebouw, veel beter dan veel andere ambassades die we gezien hebben), en stuurde ons naar het consulaat, een kilometertje verder. Daar moesten we een nummertje trekken en buiten wachten. Nu geen probleem, hoewel het maar net boven nul was, maar dezelfde procedure bij -15 is een stuk vervelender.

Ik mocht na zo’n 20 minuten wachten als eerste naar binnen, spoedig gevolgd door de rest. Een uurtje wachten binnen zonder koffieautomaat was te doen. Gratis visa, speciaal voor deelnemers aan het EK, daar hadden we wel een uurtje voor over. Daarna heerlijk ontbeten in een van de vele koffietentjes in de stad (we waren de dag ervoor te laat aangekomen om croissants in de jeugdherberg te bestellen) om vervolgens treinkaartjes naar Minsk te kopen. Vier retourtjes voor slechts 138 euro, dat is niet verkeerd!

Vervolgens een middagje de tijd om de stad te bezichtigen. In 2004 was ik hier ook geweest, maar kon me er weinig van herinneren, alleen dat er veel kerken waren. Dat was nu nog steeds zo. Het oude centrum van Vilnioes is niet zo heel groot, met een leuk stadhuisplein, goede restaurantjes en veel souvenirshops, een paar ambassades, kronkelige straatjes het koninklijke paleis (Litouwen was vroeger – soms samen met Polen – een koninkrijk (dat zich zo’n beetje tot de Zwarte Zee uitstrekte). Alles behoort tot het UNESCO-werelderfgoed. Ook was in het oude centrum het Joodse ghetto uit WO II, met zo’n 58.000 joden, waarvan slechts een paar honderd de oorlog overleefd hebben.

Ook de kathedraal, belltower, de kerstmarkt en de Gedimas toren, het restant van de burcht van Vilnioes bezocht. De weg er naartoe en er vanaf was erg gevaarlijk. Door de invallende dooi bevroor de miezerregen op de steentjes van de weg naar de toren en kon er slechts schuifelend, soms op handen en voeten naar boven worden geklommen. Dat was niet tevergeefs. Een interessante film over de geweldloze protesten tegen de Sovjetbezetting van de Baltische landen in 1989, die ik me nog kon herinneren van de tv. Zo’n 2 miljoen mensen stonden hand-in-hand van de Gedimastoren tot de burcht in Tallinn, de hoofdstad van Estland. Verder nog kennis gemaakt met een paar Armeniërs, die deels dezelfde recente geschiedenis hebben als Vilnioes. Over Gorbatsjov heeft men wisselende gedachten. Hij is verantwoordelijk voor de processen die tot de onafhankelijkheid van Litouwen en andere Sovjetrepublieken hebben geleid, zonder dit echter te willen. In 1991 is er hevig gevochten door gefrustreerde Sovjettroepen, waar Gorbatsjov, die er wel van op de hoogte was, niets aan gedaan zou hebben.

’s Avonds de trein gepakt naar Minsk. Dit bleek een Russische slaaptrein die in Kaliningrad vertrokken was met Moskou als eindstation. Veel controle, veel onnodig personeel, dat nogal bits ons opdroeg de bagage niet op de bovenste bedden te zetten, maar nog een etage hoger en daarvoor 5 euro voor wou hebben. Stug volhouden en zeggen dat dit onzin was samen met ne ponomaioe (ik begrijp het niet), zorgden ervoor dat we uiteindelijk niets hoefden te betalen.

In Minsk, waar het ook vreselijk glad was, haalde de toernooidirecteur ons van het station. Ik had hem al twee keer ontmoet in Saint-Lo, waar ik jaarlijks een schaakreis naar toe organiseer. Hij spreekt geen woord Engels, maar dat belette hem niet directeur van het toernooi te zijn. Waarschijnlijk goede connecties met Lukashenko. Door de gladheid moesten we onze aandacht richten op de grond en zagen we niet dat we langs de beroemde twintowers van Minsk liepen.

De volgende dag begon het toernooi. Daar heb ik al over geschreven op superhiddo.blogspot.com. Via een Franse bistro, bemand door mensen die allemaal Engels of Frans spraken (nodig omdat er veel ambassadepersoneel komt eten), waar we ook de komende dagen zouden ontbijten (het ontbijt in het Belarushotel was prima, maar kostte 10 euro), arriveerden we om 9.30 uur bij de speelzaal, waar we zeker nog 40 minuten in de rij moesten staan voordat we naar binnen konden.

Gedurende de drie speeldagen hadden we weinig tijd om iets van Minsk te zien. Onze eerste indruk was dat het veel minder armoedig was dan we gedacht hadden. Mensen waren niet sjofel gekleed, het openbaar vervoer zag er prima uit, de winkels waren goed gevuld. Alleen de grote boulevards en sommige bombastische gebouwen deden denken aan de voormalige Sovjetunie, net als het feit dat de meeste mensen geen Engels spraken.

Na de prijsuitreiking van het rapidtoernooi was er nog tijd om naar het museum over de “Great patriotic war ” te gaan, gelegen in het victory park. Een mooi gebouw, dat in 2014 door Lukashenko en Putin was heropend. De inhoud van het museum geeft nogal een eenzijdig beeld. Natuurlijk veel aandacht voor de oorlog, en de heldendaden van het rode leger, de partizanenstrijd en de bevrijding met veel oog voor details, met veel oorlogstuig, foto’s en gebruiksvoorwerpen. Maar er ontbreekt nogal wat. Veel interactieve dingen deden het niet, vooral de Engelstalige video’s. Ook te weinig ooggetuigeverslagen. Maar nog belangrijker, een aantal historische feiten ontbrak of krijgt te weinig aandacht. Niets over het Molotov-von Ribbentrop pact, niets over Katyn, nauwelijks iets over de einsatzgroepen die honderdduizenden joden hebben vermoord, de SU trad in 1939 Polen binnen (moet natuurlijk zijn: viel binnen), niets over de hulpgoederen (naast voedsel ook oorlogstuig zoals vliegtuigen, jeeps, vrachtwagens en vliegtuigen) die de USA en Engeland via Moermansk binnen voerden (wel dat Duitsland deze stad bombardeerde), niets over de zuiveringen in de jaren 30 waardoor het rode leger verzwakt aan de oorlog begon (het duurde ook erg lang voordat men in de winter van 39-40 Finland eronder kreeg), niets over de bevrijde krijgsgevangen die linea recta naar de Gulag werden gestuurd. Voor de rest een aardig museum.

De restaurants in Minsk waren uitstekend en goedkoop. Voor een tientje krijg je een driegangen menu (soepen zijn erg aan te bevelen) en een drankje. Solyanka, borsh, veel vlees en gegrilde groente, allemaal prima.
De dag na het toernooi namen we de bus naar Mir, een renaissance kasteel, vroeger toebehorend aan de adellijke famillie Radziwill. Diverse touroperaties konden voor zo’n 210 euro per groep exclusief entreekaartjes (daar vroegen ze 10 euro voor, terwijl die slechts 3 euro kostten) ons daar naar toe brengen, maar wij verkozen het openbaar vervoer. De bus was prima, maar vertrok helaas aan de late kant, waardoor we geen tijd hadden om nog het Nefsh kasteel in de buurt te bezoeken.

Wel een wandeling gemaakt in de omgeving van het station, waarbij we langs het stadion van Dinamo Minsk kwamen, dat tot 2019 enorm verbouwd wordt i.v.m. een groot sportfestijn. De contouren van het oude stadion waren gelukkig nog wel te zien. En nu ook de twintowers bij daglicht gezien.

Het mirkasteel was leuk om te bezoeken. Veel oude meuk, stijle trappen een goed restaurant en een expositie van de trofeeën van Max Mirnyi, een voormalige Wit-Russische toptennisser, die in Londen samen met Azaranka goud won in het mixed dubbel. Ook een Ajax-shirt met ABN-Amro (vanwege het toernooi in Rotterdam) en veel horloges te zien. De expositie was daar omdat zijn naam met Mir begint.

Het landschap waar we doorheen kwamen op weg naar Mir was vlak. Grasland, akkerland en bossen met veel berkenbomen wisselden elkaar af. Moderne benzinestations en huizen, af en toe afgewisseld met armzalige boerderijtjes wisselden elkaar af.

Op de laatste dag nog een wandeling gemaakt door Minsk onder begeleiding van een gids. Het regende enorm, daarom hebben we ook een klein uur koffie gedronken en kon onze begeleidster veel dingen over Wit-Rusland vertellen. De belangrijkste kerken, de cultuurpaleis, het sportpaleis, de overwinningsobelisk, de eeuwige vlam, het parlement en nog veel meer gezien. Uiteraard een ritje met de metro gemaakt, met gelukkig nog een beeld van Lenin op het station van het Leninplein.

Daarna souvenirs gekocht, een fanshop van Dinamo bezocht, nogmaals lekker gegeten en ’s avonds een veel snellere trein naar Vilnioes genomen, waarbij we nog geschaakt hebben tegen een Litouwer.

Opvallen in Minsk is dat we nergens portretten of standbeelden van Lukashenko, de laatste dictator van Europa, hebben gezien, noch veel militairen. Waarschijnlijk regeert hij veel subtieler dan de dictators in Syrie of Turkmenistan.

De volgende dag nog lekker ontbeten in een Franse bistro in Vilnioes, opnieuw souvenirs gekocht, nog wat laatste foto’s gemaakt om ’s middags het Wizz-air (de maatschappij met de beste geklede stewardessen) vliegtuig terug te nemen.

VIlnioes is niet veel en eigenlijk nauwelijks een bezoek waard, maar in Minsk wil ik nog wel eens terug komen, al was het maar om dingen in de omgeving te zien, waar we nu niet aan toe zijn gekomen (de slachting van Chatyn, een bezoek aan het openlucht museum, de Stalintour), wellicht in combinatie met een bezoekje aan Rusland (Katyn, Smolensk, Wolgograd).