Polen, dag 1-2-3

Wroclaw is de op twee na grootste stad van Polen. Er wonen officieel zo’n 600.000 mensen, maar waarschijnlijk zijn het er ongeveer 1 miljoen. De 100.000 studenten worden niet meegerekend, ze staan nauwelijks geregistreerd, net als de ongeveer 300.000 Oekraïense vluchtelingen. De stad behoorde tot 1945 bij Duitsland en heette toen Breslau. Na de oorlog kreeg de Sovjet-Unie delen van Oost-Polen, en als compensatie kreeg Polen delen van Oost-Duitsland. De Duitse bevolking werd geëvacueerd en vervangen door Polen uit gebieden dat nu Wit-Rusland en Oekraine is. Bij deze volksverhuizing zijn tienduizenden doden gevallen (net als bij andere verhuizingen bijvoorbeeld uit Sudetenland), een onbekend stukje geschiedenis bij de meeste mensen.

Tijdens de oorlog is er nauwelijks schade geweest, alleen bij gevechten in april 1945 is een gedeelte van het centrum verwoest. Wroclaw behoorde al eerder bij het Poolse rijk, maar kwam in 1235 bij het Duitse keizerrijk terecht later bij Oostenrijk-Hongarije en Pruisen. Pas 610 jaar later kwam de in het jaar 1000 gestichte stad weer terug in Polen.

Omdat het niet van ver Krakow, Auschwitz, Gross-Rosen en Lodz ligt en er een schaaktoernooi plaats vond (en niet te vergeten dat schaakvriend Joost Platje hier doceert aan de universiteit, wilde ik deze stad een keer bezoeken. Ik heb na de succesvolle niertransplantatie meer energie en hoop dat ik toeristische activiteiten kan combineren met het spelen van wat schaakpartijtjes. Deze beginnen pas om 16.30 uur, zodat ik desnoods nog enige rust kan nemen.

Ik nam de flix bus naar Berlijn, daar overstappen op de bus naar Wroclaw. Heel toevallig nam mijn broer dezelfde bus, op weg naar Krakow. Hij zat twee stoelen van mij vandaan, maar moest wel nog 4 uur verder reizen.

In Wroclaw ging nogal wat mis. De taxi bracht me naar een van de faculteiten, genoemd in de toernooi-aankondiging, maar daar bleek de dormitory niet te zijn. Via de organisatie kon ik uiteindelijk het goede adres te weten komen. “Negen haltes met de tram”, zei de conciërge van de uni, maar ik telde slechts 7 haltes en toen was er het eindpunt. Ik moest 700 meter teruglopen naar de dormitory. Daar bleek dat men mijn niet had geregistreerd, ondanks de bevestiging van de toernooiorganisatie. Na wat heen en weer gebel, bleek er een kamer voor me vrij. Voor 30 euro per nacht een eenpersoonskamer, met douche, kookgelegenheid (maar nergens pannen), een waterkoker en een koelkast.

De volgende dag gedaan wat ik meestal doe aan het begin van een vakantie: de free walking tour. Ongeveer 25 mensen uit allerlei landen lopen een kleine 3 uur door de stad, onder leiding van een gids. Na afloop tip je hen. Wroclaw is de stad van kerken, bruggen en dwergen. Het wordt ook wel het Venetië van het noorden genoemd (waar heb ik dat vaker gehoord?), omdat er ruim 500 bruggen zijn. Door Wroclaw stroomt een aantal rivieren, waaronder de Oder. In de jaren 80 was er weinig te beleven onder het communisme. De jongeren wilden wat plezier beleven, maar wat te doen als al het leuke wordt verboden? Geïnspireerd door de kabouterpartij verkleedden zich honderden studenten als dwergen (die doen geen vlieg kwaad en zijn altijd lief en vriendelijk (men wist niet het verschil tussen kabouters en dwergen), daar konden de machthebbers toch geen moeite mee hebben? Ze lieten zich inspireren door de kabouterpartij, opgericht door Roel van Duijn en Robert Jasper Grootveld. Ze kleedden zich dan ook als oranje kabouters. Iedereen werd opgepakt, maar na enige tijd weer vrijgelaten. Maar de gedachte bleef. Sinds de eeuwwisseling zijn in totaal 1093 kabouters geplaatst door de hele stad. Je kunt ze als een soort pokemonspel allemaal spotten. Ik heb er ruim tien gezien. Mijn gids vond het erg grappig dat ik van Duijn als facebook-vriend had.

In de groep maakte ik kennis met een Griekse vrouw, die hier op vakantie was om op zoek te gaan naar haar roots. Haar grootvader had hier als wetenschapper gewoond en gewerkt onder Werner van Braun. Na de oorlog werden 104 Duitse wetenschappers naar de USA overgebracht om daar o.a. aan het raketprogramma te werken (operatie paperclip). Ze was nog niet veel te weten gekomen. Heel blij was ze met een foto die ik recent op internet had gevonden, waar alle wetenschappers opstaan. Emailadressen uitgewisseld en samen in een kraampje een Poolse maaltijd genuttigd, ergens in een Poolse markthal. Ook bevond zich in ons gezelschap een Italiaanse vrouw die sprekend leek op een van de hoofdrolspeelsters in de film Montessori.

Voor 15.00 moest ik me registreren bij de toernooiorganisatie. Dus snel de tram terug. Ik merkte wel dat ik weinig energie meer had en toen er ook nog een opening op het bord kwam, waar ik niet al te best in ben (de tegenstander had me geplugd en een partij gevonden van jaren geleden), wachtte mij een zware partij. In goede stelling bood hij plotseling remise aan, wat ik met beide handen aannam.

Nog even geanalyseerd en wat gepraat. We hadden het o.a. over de verschillen tussen het Russisch, Pools en Oekraïens. Dankjewel lijkt in het Pools en Oekraïens op elkaar (dziekuje, djakujeh), Goedendag (dzien dobry/dobry dzjen), tot ziens lijkt weer meer op het Russisch (do wiedzenia). Het woord voor beer is in alle landen vrijwel gelijk (nedved/medved). Ik kreeg te horen dat het letterlijk betekent honing, weten dus een dier die weet waar de honing is. Kwiaty betekent bloemenwinkel. Ik vroeg meteen naar de wielrenner Kwiatkowski (voormalig wereldkampioen), wiens naam inderdaad iets als bloemenverkoper betekent.

De volgende dat twee ronden. Even ontbijten met in een supermarkt (zabka) gekochte spullen en koffie bij een klein cafeetje in de buurt van de toernooizaal. Ik kwam in gesprek met twee Poolse vrouwen van midden-twintig, die naast studie/werk ook veel gereisd hadden. Studeren in Polen is gratis. Iedereen mag 8 jaar lang op kosten van de staat studeren. De huisvesting en levensonderhoud wordt meestal betaald door ouders, maar vele studenten hebben er ook een baan naast. Verder is er voor werkenden de mogelijkheid om colleges te volgen in de weekenden. Zo kun je wat makkelijker dan in Nederland je kennis uitbreiden.

De koffie was 11 zloty (letterlijk goud, Polen heeft tot nu toe slechts één zloty medaille gewonnen op de spelen), ongeveer 2,65. De prijzen in Polen liggen iets onder het Nederlandse niveau, maar zo goedkoop als vroeger is het niet meer. Wel kun je in restaurants nog wel voor minder dan 15 euro eten.

De eerste partij won ik in het verre eindspel, nadat ik eerder een winnende combinatie had gemist. De tweede partij weer dezelfde opening als in de eerste, en uiteraard kwam ik weer slecht te staan. Mijn tegenstander speelde erg snel en accuraat. Ik leek nog even een kans te hebben, maar hij had het beter gezien. Na ruim 60 zetten een nul.