Armenia, 20 21 mei

Op de derde dag stond een excursie naar het Amberdfort op het programma. Op weg naar het fort, dat op ongeveer 2000m hoogte in de bergen ligt, nog even een kerkje aan de rand van een kloof bezocht. In het aangrenzende dorpje zaten onder een afdakje de plaatselijke mannelijke bejaarden triktrak (backgammon) te spelen, waarbij de beginopstelling toch wel iets anders is dan bij ons. Aangekomen bij het fort, begon het te regenen. Toen het ook nog begon te hagelen vluchtte iedereen een gebouw in, wat in Nederland een indrinkkeet zou heten. Hier werd samen met een stel bejaarde Duitsers (net als Italianen hier een veel voorkomende toeristengroep) Armeense drab en thee gedronken. Tussen de buien door even een foto van het niet toegankelijke fort genomen en 300m naar beneden gelopen om het kleine kerkje te bezoeken en de wensstruiken te fotograferen.

Terug naar beneden om te lunchen. Met een tweetal reisgenoten had ik geen zin om daarvoor 5000 dram te betalen en we besloten in het nietszeggende dorpje de plaatselijke supermarkt te plunderen. Er viel niet veel te halen, maar twee plaatselijke schoonheden (althans voor dit dorpje) begeleidden ons naar hun kerk uit 1279. Net als bij elke kerk of klooster veel kruizen en spreuken (in het Armeens) in de muren gekerfd. Tufsteen, waar praktisch alle gebouwen in Armenië van gemaakt zijn, leent zich daar goed voor. De meisjes zaten in de 12e klas en gaan volgend jaar studeren. De een wil bij een bank gaan werken, maar is bang dat ze, zodra ze gaat trouwen, van haar man (hier overal de boss in huis) alleen nog maar het huishouden mag doen. Praktisch iedereen is hier nog erg traditioneel: vrouwen moeten trouwen, kinderen krijgen en verder niet zeuren. Samen wonen kan niet, en zeker niet met iemand van hetzelfde geslacht. Gelukkig stond Lucine wel open voor moderne ideeën.

Onderweg ook nog het Armeense alfabet in grote beelden bezocht. De letter H lijkt wel een afgekapte z. Alfabet noch taal heeft ook maar iets herkenbaars. Wel zijn de mensen aardig en hulpvaardig, maar het blijft moeilijk communiceren, ook veel jongeren spreken niet of nauwelijks een vreemde taal.

Tot slot een bezoek aan de heilige stad Echmiatsin, het Vaticaan van Armenië. Hier zetelt sinds 301 het hoofd van de Armeens-apostolische kerk (zo genoemd omdat hier de apostelen Thaddeus en Bartholomeus het Christendom predikten), de katholikos. Hier bevindt zich ook de Mayr Tachar, de moederkerk van Armenië. Veel mooie fresco's. Hier wordt ook de heilige speer bewaard, maar die is niet te bezichtigen.

's Avonds gegeten in een Kaukasisch restaurant. Prima gegeten voor nog geen 6 euro. Daarna nog op een tuinschaakbord geschaakt voor de Moskoubioscoop. Een inmaakpartij. Een 7-jarig jongetje wilde meedoen en mocht voor mij de zetten uitvoeren, wat hij zeer enthousiast deed. Een paar keer kwam hij met goede voorstellen. Schaken is in Armenië op basisscholen een verplicht vak. De president is tevens voorzitter van de Armeense schaakbond en heeft dit door het parlement gejast. Schaken is leuk, kan belangrijk zijn voor de cognitieve ontwikkeling, maar om het nou verplicht te stellen....

Tot slot ergens koffie gedronken. Eerst een yuppentent binnengegaan, waar de koffie zelfs duurder was dan in Nederland. Gelukkig zijn er steeds meer Armeniërs die dat kunnen betalen. Daarna naar een gezelliger, kleiner theehuisjes gegaan, waar ook nog eens betere muziek werd gedraaid.

Op de 21e stond een lange tocht naar Sissian op het programma, bijna 300 km rijden. Eerst naar het Khor Virap klooster, vlak bij de Turkse grens. Hier mooie foto's kunnen nemen van de Ararat. Zelfs bij het inzoomen geen ark gezien. Ook interessant het kerkhof, met veel familiegraven. Je kon er ook duiven kopen om ze daarna vrij te laten. De beesten zijn zo afgericht dat ze vanzelf weer terugkomen. Dat is nog eens een lekkere inkomstenbron!

Via Areni, waar je wijn in cola- en fantaflessen kon kopen, geluncht bij het Noravanklooster. De meeste kerken en kloosters staan niet, zoals in Nederland, midden in een dorp, maar in de middle of nowhere, vaak op grote hoogte of tegen een rotswand. Hier ook nog een klein kunstmuseum.
Vervolgens uren in de bus om het vlak bij Sissian gelegen Zorats Karer te bezoeken. Dit Stonehenge van Armenië bestaat uit ruim 200 stenen, veelal met een gat erin, die daar vanwege een religieuze of sterrekundige redenen zijn opgezet. De stenen vormen samen een cirkel, met daar aan weerszijden loodrecht op elkaar ook een grote rij stenen. Midden in de cirkel staat een ingestort hunebed, vrijwel zeker als graf gebruikt. Wetenschappers weten nog niet wat de exacte bedoeling was van deze opzet. Ook ik kon hen nog niet uit de droom helpen, maar ik heb nog ruim een week om iets te verzinnen.

Sissian is een oud communistisch stadje van helemaal niets. Zelfs in de supermarkten is vrijwel niets te krijgen. Het hotel is koud, sfeerloos, de kamers zijn klein, er is geen wifi en of er een douche is, is op het moment van schrijven nog niet bekend.